بز و گاومیش: در برخی مناطق خاورمیانه، به ویژه در مناطق روستایی و کشاورزی، بز و گاومیش نیز به عنوان دام‌هایی با توانایی تطبیق بیشتر با شرایط منطقه و مقاومت در برابر آب‌وهوای خشک و کمبود منابع غذایی تجارت می‌شوند
تجارت دام زنده در کشورهای غرب آسیا (خاورمیانه) یکی از بخش‌های کلیدی در اقتصاد این منطقه است که در سال‌های اخیر با چالش‌ها و تحولات متعددی مواجه شده است. دام زنده در این منطقه بیشتر برای تولید گوشت و شیر، همچنین در برخی مناطق برای فعالیت‌های سنتی و فرهنگی، تجارت می‌شود. کشورهای این منطقه در کنار تولید داخلی، به‌طور گسترده‌ای به واردات دام زنده نیز وابسته‌اند تا نیازهای داخلی خود را برطرف کنند. در این میان، عربستان سعودی، ایران، عراق، و کشورهای حاشیه خلیج فارس از جمله مهم‌ترین کشورهایی هستند که تجارت دام زنده در آن‌ها نقش قابل توجهی ایفا می‌کند.
کشورهای غرب آسیا به‌طور سنتی به واردات دام زنده از کشورهای دیگر وابسته بوده‌اند. ایران، عربستان سعودی و امارات متحده عربی از بزرگ‌ترین واردکنندگان دام زنده در این منطقه هستند. این کشورها اغلب دام‌هایی از کشورهای همسایه مانند عراق، ترکیه، اردن و حتی از کشورهای آفریقایی چون سودان، اتیوپی و نیجریه وارد می‌کنند. واردات دام زنده به‌ویژه در فصول خاص مانند عید قربانی در کشورهای اسلامی، تقاضای بالاتری دارد.
عربستان سعودی یکی از بزرگ‌ترین واردکنندگان دام زنده در منطقه است که به‌ویژه برای تأمین نیازهای مذهبی، مانند عید قربانی، دام وارد می‌کند. در این زمینه، در سال‌های اخیر، روابط تجاری میان کشورهای خاورمیانه و کشورهای آفریقایی مانند سودان و اتیوپی به‌شدت گسترش یافته است. این امر به دلیل هزینه‌های پایین تولید و ظرفیت بالای تولید دام در این کشورها است. همچنین، با توجه به کاهش منابع آبی و تغییرات اقلیمی در خاورمیانه، بسیاری از کشورهای منطقه تلاش دارند تا از واردات دام زنده برای تأمین نیازهای داخلی خود استفاده کنند.
از طرف دیگر، برخی از کشورهای منطقه مانند ایران و ترکیه، به‌ویژه در سال‌های اخیر، توانسته‌اند در برخی محصولات مانند گوسفند و گاو دام‌های زنده صادراتی خود را افزایش دهند. ایران یکی از صادرکنندگان عمده دام زنده به کشورهای حاشیه خلیج فارس است، به‌ویژه در زمینه صادرات گوسفند و بز به کشورهای امارات متحده عربی، قطر و کویت. این صادرات بیشتر به‌منظور تأمین تقاضای گوشت در این کشورها صورت می‌گیرد.
تجارت دام زنده در خاورمیانه با چالش‌های متعددی روبه‌رو است که برخی از آن‌ها به دلیل شرایط خاص جغرافیایی و اقتصادی این منطقه است. یکی از بزرگ‌ترین مشکلات، کمبود منابع آبی و شرایط اقلیمی نامساعد در بسیاری از کشورهای این منطقه است. در برخی مناطق، مانند عربستان سعودی و امارات متحده عربی، مشکلات مربوط به تأمین منابع آب و زمین‌های مناسب برای پرورش دام، تجارت دام زنده را محدود کرده است. این کشورها اغلب به واردات دام زنده برای تأمین تقاضای داخلی خود متکی هستند.
علاوه بر مشکلات زیست‌محیطی، موانع سیاسی و اقتصادی نیز بر تجارت دام زنده در این منطقه تأثیرگذار است. جنگ‌ها و ناآرامی‌های سیاسی در کشورهای مانند سوریه، یمن و عراق، موجب اختلالات در بازارهای دام زنده شده است. به‌ویژه جنگ‌های داخلی که جابه‌جایی دام‌ها را دشوار کرده و هزینه‌های حمل‌ونقل را افزایش داده‌اند. همچنین، تحریم‌ها و محدودیت‌های تجاری بین برخی از کشورهای منطقه، به‌ویژه ایران، تأثیر منفی بر تجارت دام زنده گذاشته و امکان تجارت آزادانه را محدود کرده است.
وضعیت بازار واردات و صادرات دام زنده در منطقه غرب آسیا و خاورمیانه ممکن است به تفاوت‌های بین کشورها و عوامل مختلفی که در این صنعت تأثیر دارند، بستگی داشته باشد. برخی کشورها در منطقه غرب آسیا و خاورمیانه به دلایلی مانند نیاز به تأمین گوشت قرمز و سایر محصولات دامی، وابستگی به تأمین منابع غذایی خارجی و افزایش جمعیت، دام زنده را وارد می‌کنند. به عنوان مثال، کشورهای خلیج فارس اغلب وابسته به واردات دام زنده هستند تا نیازهای غذایی خود را تأمین کنند.
برخی کشورها در این منطقه، به خصوص کشورهایی که منابع طبیعی فراوانی برای دامداری دارند، از جمله استراتژی صادرات دام زنده به کشورهای دیگر استفاده می‌کنند. این کشورها می‌توانند با صادرات دام زنده به بازارهای هدف، درآمدزایی و ارزآوری کنند. در برخی کشورها، محدودیت‌ها و موانعی وجود دارد که می‌تواند روند واردات و صادرات دام زنده را متأثر کند. این محدودیت‌ها ممکن است شامل مقررات و قوانین بهداشتی و فنی، محدودیت‌های تجاری، مسائل سیاسی و دیپلماتیک، و محدودیت‌های ناشی از شرایط طبیعی باشد.
قیمت‌های دام زنده ممکن است تحت تأثیر عواملی مانند تقاضا و عرضه، شرایط آب و هوایی، و سیاست‌های داخلی و خارجی قرار گیرند. نوسانات قیمت ممکن است روند واردات و صادرات دام زنده را تحت تأثیر قرار دهد و در برخی موارد می‌تواند مشکلاتی برای تجارت دام زنده ایجاد کند. وضعیت بازار واردات و صادرات دام زنده در منطقه خاورمیانه و غرب آسیا ممکن است بسته به کشورهای مختلف متفاوت باشد.
- گوسفند: گوسفند یکی از دام‌های اصلی در واردات و صادرات دام زنده در این منطقه است. برخی کشورها نیاز به صادرات گوسفند برای تأمین نیازهای گوشتی و صنعتی خود دارند، در حالی که دیگر کشورها ممکن است برای تأمین نیازهای منابع الیافی و پوستی به واردات گوسفند نیاز داشته باشند.
- گاو: گاو نیز به عنوان یکی از دام‌های مهم در تجارت دام زنده در این منطقه مطرح است. برخی کشورها به دلیل نیاز به تأمین گوشت قرمز و محصولات لبنی، به صادرات گاو برای افزایش تولید محصولات دامی خود متوسل می‌شوند.
- بز و گاومیش: در برخی مناطق خاورمیانه، به ویژه در مناطق روستایی و کشاورزی، بز و گاومیش نیز به عنوان دام‌هایی با توانایی تطبیق بیشتر با شرایط منطقه و مقاومت در برابر آب‌وهوای خشک و کمبود منابع غذایی تجارت می‌شوند.
- شتر: شتر در برخی کشورهای صحرایی و بیابانی خاورمیانه، مانند عربستان سعودی و امارات متحده عربی، به عنوان یکی از دام‌های اصلی در تجارت دام زنده استفاده می‌شود. شتر به عنوان یک منبع غذایی و حمل و نقل در مناطق بیابانی بسیار ارزشمند است.
تقاضا برای دام زنده در کشورهای غرب آسیا ارتباط نزدیکی با مسائل فرهنگی، مذهبی و اجتماعی دارد. در کشورهای مسلمان این منطقه، تقاضا برای دام زنده در فصول خاص مذهبی مانند عید قربانی (عید الاضحی) به اوج خود می‌رسد. این مناسبت‌ها موجب افزایش شدید تقاضا برای دام زنده، به‌ویژه گوسفند و بز، می‌شود. همچنین، با توجه به الگوی مصرف گوشت در این منطقه، دام زنده بخش عمده‌ای از نیازهای گوشت قرمز را تأمین می‌کند و در نتیجه تجارت دام زنده به یک فعالیت تجاری حیاتی تبدیل می‌شود.
در بسیاری از کشورهای منطقه، دامداری و تجارت دام زنده به‌عنوان یک منبع اشتغال نیز شناخته می‌شود. این تجارت علاوه بر تأمین نیازهای غذایی، موجب ایجاد فرصت‌های شغلی برای کشاورزان، دامداران و تجار می‌شود. در برخی از کشورهای با اقتصاد ضعیف‌تر، مانند عراق و افغانستان، تجارت دام زنده و وابستگی به آن، حتی در برخی مواقع موجب ایجاد زمینه‌های اقتصادی برای مردم روستایی و مناطق محروم می‌شود.
در آینده، انتظار می‌رود که تجارت دام زنده در کشورهای غرب آسیا تحت تأثیر تغییرات اقلیمی و پیشرفت‌های تکنولوژیکی قرار گیرد. کشورهای منطقه به‌دنبال یافتن روش‌های نوین برای افزایش تولید دام در شرایط محدود منابع آب و زمین هستند. به‌طور مثال، پرورش دام با استفاده از سیستم‌های آب‌خور و خوراک بهینه‌شده می‌تواند به کاهش هزینه‌های تولید و واردات کمک کند. همچنین، همکاری‌های بین‌المللی برای تأمین نیازهای دام زنده و محصولات دامی از کشورهای دیگر، به‌ویژه در کشورهای آفریقایی، می‌تواند نقش کلیدی در بهبود وضعیت تجارت دام زنده ایفا کند.
در این منطقه، برخی کشورها به عنوان واردکنندگان دام زنده و برخی کشورها به عنوان صادرکنندگان دام زنده فعالیت می‌کنند. میزان واردات و صادرات دام زنده نیز تحت تأثیر عواملی مانند سیاست‌های تجاری، ظرفیت تولید داخلی، نیازهای داخلی و قدرت خرید کشورها قرار می‌گیرد. بنابراین، برای درک دقیق وضعیت بازار واردات و صادرات دام زنده در منطقه، مطالعه و بررسی وضعیت هر کشور به صورت جداگانه الزامی است.
با توجه به اینکه تقاضا برای گوشت و محصولات دامی در حال افزایش است و چالش‌های محیطی و اقتصادی منطقه همچنان ادامه دارد، پیش‌بینی می‌شود که تجارت دام زنده همچنان بخش مهمی از اقتصاد کشورهای غرب آسیا باقی بماند. با این حال، کشورها باید به‌دنبال راه‌حل‌هایی برای مدیریت بهتر منابع طبیعی، بهبود شرایط تولید داخلی و تقویت روابط تجاری با کشورهای دیگر باشند تا بتوانند از فرصت‌های موجود به‌طور بهینه بهره‌برداری کنند.
