عراق - راهنمای تجارت با عراق

عراق چهارمین ذخایر بزرگ نفت جهان را داراست. علیرغم بهبود شرایط و امنیت در کشور در طی سالهای اخیر، اما همچنان وضعیت سیاسی در عراق به شدت بی ثبات است و سیاست گذاری های اقتصادی به دلیل ضعف در کنترل دولت مرکزی بسیار محدود شده است. اهداف اولیه دولت تداوم توسعه بخش نفت و بهبود اجرای پروژه های ارتقای خدمات اساسی مانند برق، آب و مسکن است. ‏

تنها با شروع برنامه صادرات نفت و در برابر آن دریافت مواد غذائی، عراق دوباره فعالیت های تجاری خود را در بازار تجارت بین‌المللی از نو آغاز کرد ( البته تحت نظارت دقیق سازمان ملل). از ابتدای سال 2002، سازمان ملل متحد محدودیت‌های تجاری حاکم بر تجارت عراق را  تا حدود زیادی کاهش داد تا دامنه وسیع‌تری از میزان واردات به این کشورمجاز باشد و سال بعد از آن کلاً تمامی تحریم ها علیه این کشور را لغو شد. اما همچنان مواد غذایی به مقدار زیادی به این کشور وارد می‌شود، به همان میزان که همه انواع کالاهای مصرفی دیگر نیز به این وارد می‌شوند. اکنون صادرات کشور عراق بیشتر شامل نفت و فرآورده های نفتی است که به تعدادی از کشورهای دیگر مخصوصا به کشورهای آسیایی و همچنین به کشورهای اتحادیه اروپا و نیز آمریکا ارسال می شود. واردات نیز عمدتاً از آسیا و سایر کشورهای عربی انجام می شود.

اطلاعات مختصری در مورد کشور عراق, بیشتر بخوانید...

در سال 2019، تولید ناخالص داخلی عراق به میزان 224.5 میلیارد دلار (نرخ ارز فعلی بازار) برآورد شده است. تولید ناخالص داخلی واقعی این کشور حدود 3.9 درصد افزایش یافته در حالیکه جمعیت کشور عراق در این سال 39 میلیون نفر است. (منبع: IMF)

مراحل متعددی در قانونی کردن صورتحساب‌های تجاری و گواهی‌های مبدأ وجود دارد، از جمله دریافت مهر از اتاق بازرگانی محلی، قانونی‌سازی توسط وزیر امور خارجه در ایالتی که اسناد مبدأ آن‌ها است، تأیید اعتبار توسط وزارت امور خارجه و سپس دریافت تمبر از وابسته بازرگانی عراق در واشنگتن دی سی این مراحل در وب سایت زیر ارائه شده است: http://ico-‎dc.org/en/document-legalization/ (اسناد باید حاوی امضاهای واقعی باشد، زیرا امضای دیجیتال توسط گمرک عراق به رسمیت شناخته نمی شود). بارنامه یا سند مشابه برای ایجاد ارتباط بین محموله و قرارداد الزامی است.

تجارت خارجی عراق, بیشتر بخوانید...

در عراق، کانال‌های توزیع و فروش برای محصولات مختلف به‌طور گسترده‌ای تحت تاثیر ویژگی‌های اقتصادی، اجتماعی، و ساختار بازار کشور قرار دارند. این کانال‌ها معمولاً از طریق فروش مستقیم، توزیع‌کنندگان عمده، و شبکه‌های خرده‌فروشی مختلف عمل می‌کنند. عراق، به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص خود و همچنین تاریخ طولانی که به‌عنوان یک بازار مصرفی در منطقه خاورمیانه دارد، مکانی است که در آن صنایع مختلف، از جمله مواد غذایی، لوازم خانگی، و محصولات صنعتی، به‌طور فعال در حال فروش و توزیع هستند. در ابتدا، بیشتر محصولات از طریق توزیع‌کنندگان عمده به بازار وارد می‌شوند. این توزیع‌کنندگان معمولاً نقش واسطه‌ای بین تولیدکنندگان خارجی و بازار داخلی را ایفا می‌کنند. آن‌ها محصولات را از شرکت‌های تولیدی در خارج از عراق خریداری کرده و به‌طور عمده به فروشگاه‌های بزرگ، عمده‌فروشی‌ها، و شرکت‌های مختلف دیگر ارسال می‌کنند. در این بخش، واردات و صادرات کالاهای مختلف از طریق بنادر و مرزهای زمینی صورت می‌گیرد که بر اساس تغییرات در قوانین تجاری و تعرفه‌ها، ممکن است با چالش‌هایی مواجه شود. یکی از مهم‌ترین مسائل در عراق، سیستم پیچیده گمرکی و مقررات مربوط به واردات است که می‌تواند تأثیر زیادی بر زمان و هزینه توزیع داشته باشد.

در بخش خرده‌فروشی، عراق دارای شبکه‌ای گسترده از فروشگاه‌های کوچک و بزرگ است. این فروشگاه‌ها معمولاً به دو دسته تقسیم می‌شوند: فروشگاه‌های سنتی که عمدتاً در محله‌ها و بازارهای محلی فعال هستند و فروشگاه‌های زنجیره‌ای که بیشتر در شهرهای بزرگ و مناطق تجاری قرار دارند. فروشگاه‌های سنتی در عراق نقش مهمی دارند چرا که بسیاری از مصرف‌کنندگان هنوز به خرید از این فروشگاه‌ها ترجیح می‌دهند، به‌خصوص در مناطق روستایی یا شهرهای کوچک‌تر که فروشگاه‌های مدرن کمتری در دسترس هستند. با این حال، فروشگاه‌های زنجیره‌ای بزرگ و هایپرمارکت‌ها نیز در حال گسترش در شهرهای اصلی مانند بغداد و اربیل هستند. این فروشگاه‌ها معمولاً محصولاتی از برندهای بین‌المللی را عرضه می‌کنند و با توجه به تغییرات در سبک زندگی و خواسته‌های مصرف‌کنندگان، روند رشد آن‌ها به سرعت در حال افزایش است. به‌علاوه، در سال‌های اخیر، توزیع آنلاین و فروش از طریق پلتفرم‌های دیجیتال در عراق نیز در حال رشد است. این تحول، به‌ویژه در میان جوانان شهری که دسترسی به اینترنت دارند، محبوبیت زیادی پیدا کرده است.

کانال های توزیع و فروش در عراق چگونه فعالیت می کنند؟, بیشتر بخوانید...

این بهترین بخش صنعتی آینده دار برای این کشور است و شامل یک نمای کلی بازار رقابت و داده های تجارت است.  در سال 2020، عراق به میزان 4.3 میلیون بشکه در روز نفت تولید کرد که ششمین تولیدکننده بزرگ نفت در جهان محسوب میشود. این کشور با 147 میلیارد بشکه نفت پس از عربستان سعودی و ایران به ترتیب با 297 میلیارد و 155 میلیارد بشکه، سومین ذخایر بزرگ نفت متعارف ثابت شده در جهان را دارست. ذخایر ثابت شده گاز طبیعی عراق در پایان سال 2020 تقریباً به میزان 125.6 تریلیون فوت مکعب بوده است.

تولید نفت و ذخایر نفتی عراق, بیشتر بخوانید...

در سال 2004، عراق به عنوان ناظر در سازمان تجارت جهانی (WTO)  معرفی شد. با این حال، الحاق به WTO از آن زمان به بن بست خورده است، و به همراه آن اصلاحات اساسی صورت گرفته است. از سال 2018 موانع زیادی بر سر راه واردات برخی کالاها وجود داشته است، از جمله افزایش تعرفه ها و کاهش یا لغو مجوزهای واردات که عمده ترین این موانع بوده است. دولت این کشور می گوید این اقدامات برای تشویق تولید داخلی صورت گرفته است.

یک محیط امنیتی نابهنجار در این کشور، از جمله تهدید گروه های افراطی در حال ظهور، همچنان مانعی برای سرمایه گذاری در بسیاری از مناطق کشور است. از دیگر اثرات ماندگار مبارزه با داعش می‌توان به اختلالات عمده در مسیرهای تجاری داخلی و بین‌المللی و تخریب زیرساخت‌های اقتصادی، به‌ویژه در قلمرو تحت کنترل داعش در موصل و بخش‌هایی از شمال و غرب عراق اشاره کرد. برخی از گروه‌های شبه‌نظامی که در نبرد با داعش شرکت داشتند، حتی پس از اتمام عملیات‌های جنگی نیز همچنان در این مناطق مستقر هستند. برخی از شبه‌نظامیان نیز به نظر می‌رسد که تنها تحت کنترل حاشیه‌ای دولت هستند و در طیفی از فعالیت‌های جنایی و غیرقانونی، از جمله اخاذی، دست داشته‌اند. با این حال، وضعیت امنیتی در سراسر کشور متفاوت است و به طور کلی در منطقه کردستان عراق (IKR) کمتر مشکل دارد.

موانع تجارت با عراق, بیشتر بخوانید...