اتیلن - بازار اتیلن خاورمیانه

اتیلن یک هیدروکربن اشباع نشده است که فرمول شیمیایی آن C₂H₄ است. این ترکیب گازی، ساده‌ترین آلکن موجود است و معمولاً به عنوان یک ماده اولیه در صنایع پتروشیمی و تولید پلاستیک‌ها، به ویژه پلی‌اتیلن، استفاده می‌شود. اتیلن به طور طبیعی در گیاهان، به ویژه در میوه‌ها، تولید می‌شود و نقش مهمی در فرآیند رسیدن میوه‌ها ایفا می‌کند. این گاز همچنین به عنوان یک هورمون گیاهی شناخته می‌شود که در فرآیندهای رشد و بلوغ گیاهان دخالت دارد. از نظر شیمیایی، اتیلن یک مولکول دوگانه است، به این معنا که دو اتم کربن آن توسط یک پیوند دوگانه به هم متصل شده‌اند. این ویژگی باعث می‌شود که اتیلن در مقایسه با آلکان‌ها (مانند متان یا اتان) واکنش‌پذیری بیشتری داشته باشد و در نتیجه در بسیاری از واکنش‌های شیمیایی مانند هیدروژناسیون و پلیمریزاسیون به کار رود. این ویژگی باعث شده که اتیلن به یک ماده کلیدی در صنایع پتروشیمی تبدیل شود.

در صنعت، اتیلن عمدتاً از طریق فرآیند کراکینگ (cracking) نفت و گاز طبیعی به دست می‌آید. در این فرآیند، هیدروکربن‌های سنگین با حرارت بالا شکسته می‌شوند تا اتیلن و سایر ترکیبات گازی به دست آید. اتیلن سپس برای تولید پلی‌اتیلن، که یکی از پرمصرف‌ترین پلاستیک‌ها است، به کار می‌رود. پلی‌اتیلن در صنایع بسته‌بندی، لوله‌سازی، فیلم‌های پلاستیکی و بسیاری دیگر از کاربردهای صنعتی استفاده می‌شود. اتیلن همچنین در صنعت کشاورزی کاربرد دارد، جایی که از آن برای تسریع فرآیند رسیدن میوه‌ها و سبزیجات استفاده می‌شود. این گاز به دلیل توانایی‌اش در تحریک رسیدن محصولات کشاورزی، به ویژه موز و گوجه‌فرنگی، به طور گسترده‌ای در انبارها و مراکز ذخیره‌سازی میوه‌ها به کار می‌رود. اتیلن به عنوان یک گاز طبیعی و بی‌بو نیز می‌تواند در ترکیب با دیگر گازها در فرآیندهایی مانند خشک‌کردن و نگهداری مواد غذایی استفاده شود.

اتیلن چیست؟, بیشتر بخوانید...

 تاریخچه اتیلن نشان‌دهنده تحولی بزرگ در صنایع شیمیایی است که از کشفیات اولیه آن در قرن نوزدهم تا تولید انبوه و کاربردهای متعدد آن در جهان مدرن امتداد دارد. این ترکیب شیمیایی به عنوان یکی از عناصر کلیدی صنعت پتروشیمی همچنان به رشد و توسعه خود ادامه می‌دهد و نقش اساسی در تأمین نیازهای صنعتی و کشاورزی دارد. اتیلن، به عنوان یکی از مهم‌ترین و پرکاربردترین ترکیبات شیمیایی در صنایع مختلف، تاریخچه جذابی دارد که به دوران‌های ابتدایی توسعه شیمی آلی و پتروشیمی باز می‌گردد. اولین بار اتیلن در قرن 19 توسط شیمیدانان شناسایی شد، اما استفاده صنعتی و تولید انبوه آن به اواخر قرن 20 و اوایل قرن 21 مربوط می‌شود. 

تولید صنعتی اتیلن از طریق فرآیندهای کراکینگ (cracking) هیدروکربن‌ها، به ویژه نفت و گاز طبیعی، در اوایل قرن بیستم آغاز شد. در دهه‌های ۱۹۴۰ و ۱۹۵۰، نیاز به پلی‌اتیلن و دیگر محصولات پتروشیمی در سطح جهانی افزایش یافت، و همین امر باعث شد که تکنولوژی تولید اتیلن به سرعت توسعه یابد. این دوره، شاهد پیشرفت‌های چشمگیری در زمینه فرآیندهای شیمیایی و مهندسی بود که امکان تولید اتیلن را به مقیاس‌های عظیم فراهم ساخت. در اواخر قرن بیستم، و به ویژه در دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰، تقاضا برای پلیمرهای مختلف و به خصوص پلی‌اتیلن افزایش یافت و اتیلن به عنوان ماده اولیه اصلی در تولید پلاستیک‌های مختلف مورد توجه قرار گرفت. در این دوره، فرآیندهای جدیدتر و کارآمدتری برای تولید اتیلن از طریق کراکینگ گازهای طبیعی و نفت خام توسعه یافت. این پیشرفت‌ها نه تنها تولید اتیلن را بهینه‌تر کرد، بلکه باعث کاهش هزینه‌های تولید آن نیز شد.

تاریخچه اتیلن, بیشتر بخوانید...

اتیلن یک ماده خام مهم برای تولید بسیاری از پرکاربردترین ترکیبات آلی در صنعت است. اتیلن به طور گسترده در صنعت پلاستیک استفاده می شود. اتیلن پلیمریزه می شود و پلی اتیلن تولید می کند که پلاستیک بسیار مهمی است. اتیلن یکی از مهم‌ترین ترکیبات شیمیایی در صنایع مختلف است و کاربردهای فراوانی دارد که در حوزه‌های متنوعی از جمله پتروشیمی، کشاورزی، صنعت بسته‌بندی و پزشکی به کار می‌رود. این گاز ساده، که به‌طور عمده در فرآیندهای صنعتی و شیمیایی تولید می‌شود، در دنیای مدرن نقش حیاتی ایفا می‌کند.

از دیگر کاربردهای اتیلن در صنعت پزشکی و داروسازی است. این گاز به‌عنوان یک ماده پایه در تولید بسیاری از مواد شیمیایی دارویی به‌کار می‌رود. به‌ویژه، اتیلن گلایکول که از اتیلن مشتق می‌شود، در تولید مایعات ضدیخ، داروها و حتی برخی از ترکیبات ضدعفونی‌کننده و تمیزکننده‌ها کاربرد دارد. همچنین، مشتقات دیگر اتیلن در تولید بسته‌بندی‌های پزشکی، از جمله پلاستیک‌های مورد استفاده در تجهیزات پزشکی و بسته‌بندی داروها به‌کار می‌روند. با تکرار، پیش سازهای پلی وینیل کلرید (PVC) تولید می کند. در صورت ترکیب، بنزن اتیل بنزن را تشکیل می دهد که ماده اصلی پلی استر است. اتیلن یک هورمون گیاهی است که باعث رسیدن میوه ها، باز شدن گل ها و شکوفه ها و ریزش برگ ها در پاییز می شود. برای این ملک در کشاورزی استفاده می شود.

کاربردهای اتیلن, بیشتر بخوانید...

تولید اتیلن در کشورهای غرب آسیا، که به‌ویژه در منطقه خاورمیانه واقع شده‌اند، به دلیل دسترسی این کشورها به منابع عظیم نفت و گاز طبیعی، یکی از بخش‌های حیاتی صنعت پتروشیمی در این منطقه به شمار می‌رود. خاورمیانه، به ویژه کشورهای مانند ایران، عربستان سعودی، قطر، امارات متحده عربی و کویت، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین تولیدکنندگان جهانی گاز طبیعی و نفت شناخته می‌شوند، که این خود عامل اصلی در تولید گسترده اتیلن در این منطقه است. فرآیند تولید اتیلن عمدتاً از طریق کراکینگ (Cracking) هیدروکربن‌ها، به‌ویژه نفت و گاز طبیعی، صورت می‌گیرد. در این فرآیند، هیدروکربن‌های سنگین موجود در نفت خام و گاز طبیعی با استفاده از حرارت یا کاتالیزورهایی خاص به هیدروکربن‌های سبک‌تری تبدیل می‌شوند که یکی از مهم‌ترین محصولات آن‌ها اتیلن است. با توجه به این‌که بسیاری از کشورهای خاورمیانه منابع عظیمی از گاز طبیعی و نفت دارند، این منطقه از نظر تولید اتیلن و دیگر محصولات پتروشیمی، از موقعیت استراتژیکی برخوردار است.

توسعه مستمر فناوری‌های تولید و تقویت زیرساخت‌های صنعتی در این منطقه، می‌تواند نقش کشورهای خاورمیانه را در تولید و صادرات اتیلن و دیگر محصولات پتروشیمی در آینده تقویت کرده و آن‌ها را به مرکز اصلی تولید مواد شیمیایی در جهان تبدیل کند. در مجموع 22 درصد از اتیلن جهان توسط شرکت های خاورمیانه تولید می شود. نزدیکی به بازارهای مصرف در آسیا، اروپا، آفریقا و کشورهایی مانند هند و چین رقابت اصلی صنعت پتروشیمی است. این صنایع در سال های اخیر، به ویژه در میان کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس، از طریق دسترسی به گازهای مرتبط با نفت خام، توسعه گسترده ای یافته اند و تولیدکنندگان منطقه در تولید اتیلن و مشتقات اتان آن پیشگام بوده اند. با افزایش تقاضا در سایر صنایع از جمله نیروگاه ها و صنایع آب شیرین کن، تامین گاز مورد نیاز صنعت پتروشیمی در این منطقه با مشکلاتی مواجه شده است که در نتیجه تولیدکنندگان به سمت خوراک های سنگین تری مانند نفتا روی آورده اند.

تولید اتیلن در خاورمیانه, بیشتر بخوانید...