معادن سنگ لاجورد در متون تاریخی و کتب اسلامی - در کتاب جغرافیا مربوط به قرن ششم هجری قمری

دانشمندان تاکنون چندین معدن را برای لاجورد شناسایی کرده‌اند، اما تنها تعداد کمی از آنها توسط آزمایش‌های سنگ‌شناسی تایید شده‌اند. ابوریحان بیرونی در کتاب ارزشمند الجماهر فی المعرفه الجواهر می نویسد:

او همچنین می گوید:  «  لاجورد در روم آرمیناتون نامیده می شود» . این کتاب قدیمی ترین اثری است که به وجود معدن لاجوردی غیر از معدن بدخشان اشاره کرده است.

در کتاب جغرافیا مربوط به قرن ششم هجری قمری. ق، تنها به وجود معدن لاجورد در کوه‌های «صبر مق» خراسان اشاره شده است. 

معادن لاجورد ایران بر اساس کتب تاریخی
در حالی که علم باستان‌شناسی و زمین‌شناسی دو معدن بدخشان (در هزاره‌های چهارم و سوم پیش از میلاد و کویته نامیده می‌شود)، متون اسلامی مرتبط با معدن لاجورد در شمال غرب ایران تایید شد.

ابن بطوطه و آملی در قرن هشتم فقط از معدن لاجورد در بدخشان یاد کرده اند. در همین قرن در کتاب عراق الجواهر در النفیس الاطیب،  برای اولین بار از چهار نوع لاجورد، بدخشان، کرمانی، گرجی و دسماری یاد شده است.

پانل آجری لعابدار با Aurochs - جزئیات ایشتر تور بابلی (دروازه ایشتار) در موزه باستان شناسی استانبول در 30 اکتبر 2015، در استانبول، ترکیه

در قرن دهم که آخرین دوره نگارش این مقاله را شامل می شود، بیهقی و محمدبن منصور در ذکر معادن لاجورد از چهار معدن به سبک کاشانی یاد کرده اند. با این تفاوت که به جای معدن گرجستان به آن معدن کرجی می گویند. بیهقی در تعیین موقعیت کرج این را بیان می کند.