جریان فصلی آب بسیاری از نهرها و آبشارهای کشور –که به شکل سیل آسا در بهار هستند، یعنی زمانی که برف ها در کوه‌ها آب می‌شود، گرچه در تابستان ناچیز است منجر به ساخت سدها و مخازن پرهزینه در مناطق دورافتاده را ضروری می‌کند
مدتی است که افغانستان به داشتن مواد معدنی مهمی نیز در دنیا شناخته شده است: سنگ آهن با عیار بالا در حجی گک، شمال غربی کابل کشف شده است. مس در آینک در نزدیکی کابل استخراج شده است و اورانیوم در کوههای نزدیک خواجه رواش در شرق کابل کشف شده است. سایر ذخایر شناخته شده شامل مس، سرب و روی در نزدیکی کندوز است. بریلیم در خاش کناش؛ سنگ معدن کروم در دره رودخانه لوگر در نزدیکی هرات و سنگ لاجورد در بدخشان، علاوه بر ذخایر سنگ نمک، بریل، باریت، فلورسپار، بوکسیت، لیتیوم، تانتالم، طلا، نقره، آزبست، میکا و گوگرد یافت شده اند. مالیات بر لاجورد و زمرد استخراج شده و تجارت شده به تامین مالی نیروهای ضد طالبان در طول جنگ داخلی کمک می کرده است.
افغانستان کشوری غنی از منابع طبیعی و مواد معدنی است که به دلیل موقعیت جغرافیایی و تنوع زمین‌شناسی، ذخایر فراوانی از مواد معدنی را در خود جای داده است. بر اساس تحقیقات زمین‌شناسی، این کشور دارای ذخایر عظیمی از سنگ‌های قیمتی مانند یاقوت، زمرد و لاجورد است که لاجورد افغانستان به ویژه در بازارهای جهانی شهرت زیادی دارد. علاوه بر این، منابع مهمی از فلزات گران‌بها مانند طلا و نقره در مناطق مختلف این کشور یافت می‌شود. از جمله مواد معدنی صنعتی، ذخایر بزرگی از مس، آهن، آلومینیوم و کرومیت در افغانستان وجود دارد. میدان‌های مس عینک در ولایت لوگر یکی از بزرگترین ذخایر مس جهان است. همچنین معادن آهن حاجی‌گک در بامیان به‌عنوان یکی از بزرگترین منابع آهن در منطقه شناخته می‌شود. علاوه بر این، افغانستان دارای ذخایر لیتیوم، کبالت و عناصر کمیاب خاکی است که با توجه به اهمیت این مواد در صنایع پیشرفته و تکنولوژی مدرن، می‌تواند نقش مهمی در اقتصاد جهانی ایفا کند.
توسعه منابع گاز طبیعی و نفت آسیای مرکزی باعث جذب علاقه در سطح بین المللی به افغانستان به عنوان مسیری برای خطوط لوله به بازارهای آسیای جنوبی و فراتر از آن شده است. یک خط لوله برنامه ریزی شده که ساخت آن در افغانستان در سال 2018 آغاز شد خط لوله ای بود که گاز و بعداً نفت را از ترکمنستان در حدود 1100 مایل (1750 کیلومتر)، عمدتاً از طریق افغانستان، به مولتان در پاکستان منتقل می کند. این خط لوله می تواند به منبع اصلی درآمد برای افغانستان تبدیل شده و همچنین منبعی برای آموزش و اشتغال برای افغان ها باشد.
افغانستان بطور بالقوه از منابع برق آبی غنی است. جریان فصلی آب بسیاری از نهرها و آبشارهای کشور –که به شکل سیل آسا در بهار هستند، یعنی زمانی که برف ها در کوه‌ها آب می‌شود، گرچه در تابستان ناچیز است منجر به ساخت سدها و مخازن پرهزینه در مناطق دورافتاده را ضروری می‌کند. تقاضای ناچیز این کشور برای برق باعث می‌شود که چنین پروژه‌هایی جز در نزدیکی شهرهای بزرگ یا مراکز صنعتی در بقیه مناطق بدون هیچ سودی باشند. پتانسیل انرژی برق آبی تنها در منطقه کابل-جلال آباد به طور قابل توجهی مورد استفاده قرار گرفته است.
اوضاع ساخت و تولید در افغانستان
در دوران صلح، تولید افغانستان عمدتاً بر پایه مواد خام کشاورزی و دامداری استوار است. از همه مهمتر صنعت نساجی و پنبه در افغانستان دایراست. این کشور همچنین الیاف ریون و استات تولید می کند. سایر محصولات تولیدی سیمان، شکر، روغن نباتی، مبلمان، صابون، کفش و منسوجات پشمی است. کارخانه کود نیتروژن دار بر پایه گاز طبیعی در مزارشریف احداث شده و کودهای فسفاته نیز تولید می شود. فعالیت کارخانه سیمان در پل خمری نقش مهمی در بخش تولید افغانستان دارد. علاوه بر این، تعدادی از صنایع دستی سنتی در افغانستان انجام می شود، از جمله قالی بافی، که در زمان های گذشته سهم عادلانه ای از درآمدهای صادراتی این کشور را به خود اختصاص می داد.
در کنار منابع معدنی، افغانستان دارای منابع طبیعی دیگری مانند گاز طبیعی و نفت نیز هست. میدان‌های گازی در شمال کشور، به‌ویژه در مناطق شبرغان و آمو دریا، از اهمیت بالایی برخوردارند. این منابع می‌توانند به عنوان پایه‌ای برای توسعه انرژی و تامین نیازهای داخلی و صادرات به کشورهای همسایه استفاده شوند. با وجود این منابع فراوان، بهره‌برداری از آنها با چالش‌هایی همراه بوده است. کمبود زیرساخت‌ها، نبود سرمایه‌گذاری‌های کلان، و ناامنی‌های سیاسی و اجتماعی از جمله عواملی هستند که مانع از توسعه پایدار در این بخش شده‌اند. در صورتی که این مشکلات حل شوند، افغانستان می‌تواند با مدیریت بهینه منابع طبیعی خود، به یکی از بازیگران مهم در بازار جهانی مواد معدنی تبدیل شود و از این راه اقتصاد خود را تقویت کند.
