خاک رس مورد استفاده در ساخت آجر باید به گونه ای باشد که مخلوط آن با آب خاصیت پلاستیسیته، قابلیت قالب گیری و قالب گیری داشته باشد و استحکام کششی لازم برای حفظ شکل خود پس از قالب گیری را داشته باشد و ذرات آن بتوانند به یکدیگر ذوب شوند
ویژگیهای خاص هر نوع خاک رس، از جمله مقاومت در برابر شرایط محیطی، رنگ، شکلپذیری و ترکیب مواد معدنی، تعیینکنندههای اصلی بازار آن هستند و به همین دلیل کاربردهای مختلف آن به شکل مستقیم بر بازاریابی، توزیع و تجارت آن تأثیر میگذارند. ارتباط بین کاربردهای مختلف خاک رس و بازار آن کاملاً در هم تنیده است. نوع خاک رس و ویژگیهای آن، تأثیر زیادی بر قیمت، تولید و توزیع آن در بازار دارد و هرچه کاربردهای خاصتر و تخصصیتری برای خاک رس وجود داشته باشد، بازار آن پیچیدهتر و ارزشافزوده آن بیشتر خواهد بود.
یکی از اصلیترین عواملی که بر بازار خاک رس تأثیر میگذارد، تقاضا برای محصولات نهایی است که از خاک رس تولید میشود. به عنوان مثال، خاک رس قرمز که به دلیل استحکام بالا و رنگ زیبا در تولید آجرهای نما و کاشیها کاربرد دارد، در بازار ساختوساز و دکوراسیون داخلی تقاضای زیادی دارد. از آنجا که استفاده از این محصولات در ساختمانهای مسکونی و تجاری به عنوان مصالح اصلی رایج است، تقاضای بالا برای خاک رس قرمز منجر به توسعه بازار و افزایش قیمت آن میشود. همچنین، با توجه به استفاده این خاک در تولید مصالحی که نیاز به مقاومت بالا دارند، این نوع خاک رس در پروژههای ساختمانی بزرگ و خاص نیز به طور گستردهای مصرف میشود.
خاک رس زرد و سفید به دلیل ویژگیهای متفاوت خود در ساخت محصولات خاص مانند سفالها، ظروف سرامیکی و کاشیهای تزئینی، بازار متفاوتی را در بر میگیرند. این نوع خاکها معمولاً در صنایع ظریفتری همچون صنایع دستی، تزیینات داخلی و ساخت محصولات لوکس استفاده میشوند. تقاضا برای چنین محصولات با کیفیت و ظرافت بالا بیشتر در بازارهای خاص و بهویژه صادراتی یافت میشود. بنابراین، خاک رس زرد و سفید، به عنوان یک ماده اولیه در این صنایع، از نظر تجاری در دسته محصولات با ارزشافزوده بالاتر قرار میگیرند. این امر ارتباط مستقیم با نیازهای بازار محصولات لوکس، صنایع معماری و حتی گردشگری دارد.
خاک رس در سراسر جهان به عنوان ماده اولیه برای مصالح ساختمانی استفاده می شود. از کاربرد خاک رس در صنعت ساختمان می توان به تولید آجر اشاره کرد. خاک رس مورد استفاده در ساخت آجر باید به گونه ای باشد که مخلوط آن با آب خاصیت پلاستیسیته، قابلیت قالب گیری و قالب گیری داشته باشد و استحکام کششی لازم برای حفظ شکل خود پس از قالب گیری را داشته باشد و ذرات آن بتوانند به یکدیگر ذوب شوند. انواع خاک رس در ساختمان سازی استفاده می شود، انواع خاک رس و کاربرد آن در ساختمان عبارتند از: کائولینیت و رس نسوز، معمولی، نسوز، آهکی، قرمز، بنتونیت، گلوله و رس رسوبی.
- پرورش گیاهان: رس معمولاً برای پرورش گیاهان و کشاورزی مناسب نیست، اما برخی از گیاهان مانند سنجد، درخت زبان گنجشک، بید و کاج و بسیاری از گیاهان دیگر به دلیل آب و رطوبت زیاد در این خاک به خوبی رشد می کنند.
- در صنایع فولادسازی: از این خاک برای اتصال گلوله های سنگ آهن و همچنین در معادن و تأسیسات زیرزمینی مانند سیالات حفاری گاز و نفت، انتقال مواد زیرزمینی به سطح آن، خنک کردن و روانکاری ابزارهای برش و مته ها استفاده می شود.
- در پزشکی: این خاک در زمینه پزشکی کاربردهای فراوانی دارد از جمله در درمان مشکلات پوستی مانند آکنه و اگزما، دردهای عضلانی و دردهای قاعدگی، ناراحتی معده و عفونت زخم و همچنین دارای خواص ضد باکتریایی و یکی از بهترین ها می باشد. محصولات مراقبت از پوست در نظر گرفته شده است.
- از دیگر مصارف این خاک می توان به سفالگری و صنایع دستی، صنایع کاغذسازی، حفاظت از محیط زیست، صنایع غذایی به عنوان جاذب در تصفیه روغن های گیاهی و صنعتی اشاره کرد.
خاک رس ساختمانی از قدیم الایام به دلیل ویژگی های خاص خود جایگاه مهمی در ساخت و ساز ساختمان پیدا کرده است. خاک رس یکی از انواع مختلف خاک است که حدود 50 درصد خاک را تشکیل می دهد. این خاک طبیعی است که بیشتر مواد آن به صورت دانه های ریز است و به همین دلیل به خاک های سرد معروف هستند. چسبندگی خاک رس باعث می شود آب بیشتری نسبت به سایر خاک ها در خود نگه دارد. خاک رس از فرسایش سنگ هایی مانند سنگ های آذرین و دگرگونی مانند فلدسپات ها، گرانیت ها و غیره به وجود می آید. خاک رس فعالشده که در تولید محصولات مقاوم و عایقهای خاص به کار میرود، بازار خاص خود را در صنایع ساختمانی و شیمیایی دارد. تقاضا برای این نوع خاک رس در پروژههای مهندسی پیچیده، مانند ساخت سدها و پروژههای زیربنایی، به دلیل نیاز به ویژگیهای خاص همچون مقاومت در برابر فشار و رطوبت بالا افزایش مییابد. بنابراین، ارتباط میان کاربرد این نوع خاک و بازار آن بیشتر به نیازهای فنی و تخصصی مربوط میشود که تحت تأثیر تقاضاهای بازارهای خاص قرار دارد.
بازار خاک رس همچنین تحت تأثیر تغییرات اقتصادی و روندهای توسعه شهری است. به عنوان مثال، در کشورهای در حال توسعه که روند ساختوساز و رشد جمعیت بالا است، تقاضا برای مصالح ساختمانی و در نتیجه خاک رس افزایش مییابد. این روند موجب افزایش تولید و تجارت خاک رس در این مناطق میشود. از سوی دیگر، در کشورهای صنعتی که تکنولوژیهای پیشرفتهتری برای تولید مصالح ساختمانی به کار میرود، ممکن است تقاضا برای خاک رس به دلیل استفاده از مصالح جایگزین یا فرآیندهای صنعتی متفاوت کمتر باشد.
تقاضای بازار جهانی برای خاک رس و محصولات آن به دلیل ویژگیهای جغرافیایی، اقلیمی و اقتصادی منطقهای میتواند متغیر باشد. در برخی از کشورها، خاک رس به دلیل وفور منابع طبیعی و قیمت پایین آن، به عنوان یک محصول استراتژیک در ساختوساز مورد توجه قرار میگیرد، در حالی که در برخی کشورهای دیگر به دلیل نیاز به واردات این ماده، بازار آن تحت تأثیر سیاستهای تجاری و تعرفههای گمرکی قرار دارد. به همین دلیل، بازار خاک رس همواره در حال تغییر و توسعه است و تأثیرات زیادی از تقاضاهای داخلی و خارجی و همچنین تحولات اقتصادی میگیرد.