انواع خاک رس - بنتونیت از این دسته است

هر نوع خاک رس ویژگی‌های خاص خود را دارد که آن را برای استفاده‌های متفاوت در ساخت و ساز مناسب می‌سازد. از جمله کاربردهای عمده این نوع خاک‌ها در تولید آجر، سفال، کاشی و حتی در برخی موارد به عنوان مصالح برای بهبود ویژگی‌های خاک در پروژه‌های عمرانی است. انتخاب نوع خاک رس برای استفاده در ساخت و ساز به عوامل مختلفی بستگی دارد از جمله ویژگی‌های جغرافیایی، اقلیمی و نیازهای خاص پروژه. بازار مصالح ساختمانی معمولاً انواع مختلف خاک رس را بر اساس نیازهای مختلف مصرف‌کنندگان، مهندسان و معماران تأمین می‌کند و هر نوع خاک رس، با ویژگی‌های خاص خود، می‌تواند نقشی ویژه در بهبود کیفیت و دوام ساختمان‌ها ایفا کند.

اولین نوع خاک رس که به طور وسیع در بازار مصالح ساختمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد، خاک رس قرمز است. این نوع خاک بیشتر در تولید آجرهای نما، آجرهای نسوز و برخی از انواع کاشی‌های تزئینی به کار می‌رود. رنگ قرمز خاص این نوع خاک به دلیل محتوای بالای اکسید آهن است که ویژگی‌های مقاومتی و زیبایی خاصی به محصولات نهایی می‌دهد. در واقع، خاک رس قرمز به دلیل دوام بالا در برابر شرایط جوی مختلف و همچنین قابلیت شکل‌پذیری مناسب، یکی از پرطرفدارترین انواع خاک رس در صنعت ساختمان است.

خاک رس دارای مواد شیمیایی مختلفی است. از مصالح ساختمانی کاربردی برای ساخت ساختمان که فروش بالایی در مراکز پخش عمده مصالح ساختمانی دارد می توان به خاک اشاره کرد. نوع خاک نیز با توجه به وجه تمایز آن یا دانه بندی در اندازه های مختلف قرار می گیرد. اندازه های موجود برای خاک، نسبت به دانه آن، تحول عظیمی در ساختار خاک ایجاد کرده است. انواع مختلفی از کانی های خاک رس وجود دارد که از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. کائولینیت و رس های نسوز: این دسته دمای زیر 1520 درجه سانتیگراد را تحمل می کند و تغییر فاز نمی دهد، کائولینیت، هالوژیت، پیروفیلیت، دیکیت و ناکریت از این دسته هستند.
2. خاک رس یا خاک رس معمولی : دانه های ریز دارد و خاصیت شکل پذیری خوبی برای قالب سازی دارد. کانی های رسی ، کائولن (خاک چینی)، برخی کانی های کوارتز، کلسیت، میکا و آلومینا در این گروه قرار دارند. از این نوع خاک در آجرسازی استفاده می شود.
3. رس های بنتونیتی: این نوع خاک رس دارای خاصیت پلاستیسیته، چسبندگی و جذب آب بالایی است و با جذب آب وزن آن چند برابر می شود که در صنعت سرامیک سازی استفاده می شود. بنتونیت از این دسته است. از تجزیه خاکستر آتشفشانی در مناطق نمکی و باتلاقی به وجود می آید و هر چه از آتشفشان دورتر شود ضخامت بنتونیت کاهش می یابد. پوکه معدنی و گل اخر یا ماسه با خاک رس نیز در این نوع خاک قرار می گیرد.

نوع دیگر خاک رس که در بازار مصالح ساختمانی اهمیت دارد، خاک رس زرد است. این نوع خاک نسبت به خاک رس قرمز از قدرت مقاومت کمتری برخوردار است اما از نظر انعطاف‌پذیری بسیار مناسب است. خاک رس زرد معمولاً در تولید انواع سفال و برخی از آجرها که برای استفاده در داخل ساختمان مناسب‌تر هستند، کاربرد دارد. این نوع خاک به دلیل رنگ ملایم‌تر و توناژ زرد آن، در فضاهای داخلی برای ایجاد جلوه‌های زیبا و متناسب با دکوراسیون‌های مختلف استفاده می‌شود.

یکی دیگر از انواع خاک رس که در ساخت و ساز به کار می‌رود، خاک رس سفید است. این نوع خاک معمولاً در تولید کاشی‌های سرامیکی، محصولات چینی و حتی ظروف سرامیکی استفاده می‌شود. ویژگی برجسته خاک رس سفید این است که به راحتی می‌توان آن را با سایر مواد ترکیب کرده و در نهایت محصولاتی با سطح صاف و یکنواخت تولید کرد. همچنین این خاک معمولاً از ناخالصی کمتری برخوردار است و در نتیجه محصولات تولیدی از آن ظاهر روشن‌تری دارند که در بازار محصولات تزئینی و لوکس اهمیت بالایی دارد. انواع خاک رس عبارتند از: 

1. کائولینیت و دیرگداز
2. خاک رس معمولی
3. بازدارنده
4. آهکی
5. قرمز
6. بنتونیت
7. گلوله
8. رسوبی

خاک رس سیاه یکی دیگر از انواع خاک رس است که به دلیل محتوای بالای مواد آلی و معدنی، برای بهبود ساختار خاک در پروژه‌های عمرانی و زیربنایی کاربرد دارد. این نوع خاک بیشتر در مناطق خاص و برای تولید آجرهایی با ویژگی‌های خاص مانند جذب حرارت کمتر و مقاوم‌تر به ترک خوردگی در شرایط خاص جوی استفاده می‌شود. از آنجا که خاک رس سیاه دارای ویژگی‌های خاص در جذب و نگهداری رطوبت است، معمولاً در مناطقی که آب و هوای خشک دارند و نیاز به عایق‌های حرارتی و رطوبتی است، کاربرد دارد.

نوع دیگری از خاک رس که در بازار مصالح ساختمانی یافت می‌شود، خاک رس فعال‌شده است. این خاک به دلیل فرآیندهای شیمیایی خاصی که طی آن از خاک رس معمولی به خاک رس فعال تبدیل می‌شود، می‌تواند کاربردهای صنعتی خاص‌تری پیدا کند. این نوع خاک رس به دلیل داشتن خصوصیات جذب و تبادل یونی بالا، معمولاً در تولید مصالح خاص مانند بتن‌های مقاوم یا حتی برخی از محصولات عایق رطوبتی استفاده می‌شود. این نوع خاک رس به دلیل ویژگی‌های فنی ویژه‌اش، به شدت در پروژه‌های ساختمانی خاص مانند سدها و ساخت‌وسازهای زیرزمینی کاربرد دارد.