برای ساخت آجر مراحلی لازم است که عبارتند از:حفاری و استخراج مواد اولیهتهیه مواد اولیهقالب گیریخشك كردنپخت آجریک روش اصلی برای ساخت آجر وجود دارد که عبارت است از:روش برش سیم خمیرروش خمیر سفتروش نیمه خشک یا پرس خشکپس از خشک شدن، رس ها در کوره چیده می شوند
ساخت و تولید آجر به چندین مرحله تقسیم میشود، ابتدا خاک رس را از منابع معدنی مورد نیاز تهیه کنید. خاک رس باید طبیعی و خالص باشد و تمیز از ذرات بزرگ و مواد آلی باشد. خاک رس را به دقت آبکشی کنید تا رطوبت مناسبی داشته باشد. اگر خاک خیلی خشک است، باید به آرامی آب بدهید تا به طور یکنواخت مرطوب شود. به خاک رس مواد افزودنی اضافه کنید. معمولاً از شن و سیمان استفاده میشود. این مواد به خاک رس مقاومت و استحکام بیشتری میبخشند. مواد افزودنی را به طور یکنواخت با خاک رس مخلوط کنید. برای این کار میتوانید از ماشینهای مخصوص مانند میکسر استفاده کنید.
قالبهای آجر را آماده کنید. قالبها باید به شکل مستطیلی یا مربعی با ابعاد استاندارد باشند. میتوانید از فلز، چوب، یا پلاستیک برای ساخت قالبها استفاده کنید. قالبها را با روغن یا ماده ضد چسب پوشش دهید تا آجرها به راحتی از آنها جدا شوند. قالبها را به طور مرتب در محل تولید قرار دهید. مخلوط خاک رس و مواد افزودنی را به داخل قالبها بریزید و با استفاده از لوازمی مانند لهکن یا تیراژه، مخلوط را درون قالب فشرده کنید. این کار باعث از بین بردن هواهای موجود در مخلوط و ایجاد آجر یکنواخت و مقاومت بیشتر میشود. آجرها را در قالبها به خشک کننده مناسب منتقل کنید. در این مرحله، آجرها به آهستگی خشک میشوند تا رطوبت آنها کاهش یابد.
پس از خشک شدن، رس ها در کوره چیده می شوند. نحوه چیدمان خاک رس ها باید به گونه ای باشد که گازها و شعله های داغ به راحتی از آنها عبور کنند. آجرسازی یعنی حرارت دادن آجر به گونه ای که آب تبلور خاک رس بپرد و دانه های خاک به خوبی به هم بچسبند و جسم سختی ایجاد کنند. مراحل تولید آجر عبارتند از:
- خاک رس توسط لودر جمع آوری شده و با کامیون به کارخانه حمل می شود. سپس خاک سطحی را برداشته و ریشه گیاهان را از خاک جدا می کنند تا باعث متخلخل شدن آجرها نشود.
- قطعات بزرگ سنگ را جدا کرده و به دستگاه سنگ شکن می فرستند و سپس خاک را گرد می کنند. در مرحله بعد بسته به رنگ آجر مقدار اکسید آهن را اضافه کرده و کم می کنند تا در هنگام پخت به رنگ دلخواه در آید.
- به خاک رس آب اضافه می کنند تا حالت چسبناک و شکل پذیر پیدا کند. هر چه دانه های خاک پیوسته تر، مقدار بهینه آب و شکل گیری با فشار بیشتر باشد، آجر مقاومت بالایی خواهد داشت.
- قالب گیری به دو صورت سنتی و ماشینی انجام می شود. در روش سنتی که تمام مراحل با دست انجام می شود، گل را در قالب چوبی که ته ندارد ریخته و با دست صاف می کنند. سپس قالب سفالی را برداشته و در هوای آزاد قرار می دهند تا خشک شود که این فرآیند زمان بر و پرهزینه است. اما در روش ماشینی، قالب سفالی را در فر یا خشک کن قرار می دهند.
- از آنجایی که در خاک رس آب زیادی وجود دارد، ابتدا در دمای کمتری نسبت به پخت خشک می شود. برای جلوگیری از ترک خوردن و انقباض سریع، خاک رس باید به آرامی در فر خشک شود. در روش سنتی خاک رس را در کنار یکدیگر قرار می دهند تا در آفتاب خشک شوند که بین 3 تا 15 روز زمان می برد اما در کوره بین 24 تا 48 ساعت زمان می برد.
- آجرها را پس از خشک شدن با گاریهایی به داخل کورههای بزرگ میآورند که بسته به نوع کوره و خاک، در دمای تقریبی ۹۰۰ درجه سانتیگراد بین ۴۰ تا ۱۵۰ ساعت پخته میشوند و از کورههای دیگر خارج میشوند. انجام دهید در این مرحله می توانید با افزودن سوخت در زمان معین، رنگ های مختلفی برای آجرها ایجاد کنید.
پس از خشک شدن، قالبهای آجر را واکنش دهید و آجرها را از قالبها خارج کنید. سپس آجرها را در یک کوره پخت قرار دهید. در کوره، آجرها را به طور تدریجی به دمای بالا برسانید. دما و زمان پخت بستگی به نوع و اندازه آجرها دارد و باید مطابق با استانداردهای مربوطه تنظیم شود. پس از پخت کامل، آجرها را از کوره خارج کنید و آنها را به خنک شدن بگذارید. آجرها را بررسی کنید تا از نظر کیفیت و استحکام بررسی شوند. هر آجری که معیوب یا شکسته است، باید دور ریخته شود و فقط آجرهای سالم باید استفاده شوند. در صورت نیاز، آجرها را به مرحله پوشش دادن یا تزیین میرسانید. میتوانید از رنگها، گلها، یا الگوهای دیگر برای زیباسازی آجرها استفاده کنید.
روش ساخت آجرهای لعابدار تفاوت خاصی با آجرهای معمولی ندارد. در آجر لعابدار فقط سطحی از لعاب روی آن پوشانده شده است. این لعاب از خاک رس ساخته شده و سپس با اکسید آلومینیوم ترکیب می شود تا سطح شیشه ای و صیقلی خود را حفظ کند. برای لعاب دادن آجرها ابتدا باید اجازه دهیم کاملا خشک شوند. پس از خشک شدن، لعاب آماده شده روی سطح آجر پخش می شود و حل می شود. بعد از اینکه لعاب به دمای مشخصی رسید به داخل آجر نفوذ کرده و در نهایت یک آجر لعابدار خواهیم داشت.