سنگ یشم چیست و چگونه تشکیل میشود؟ - آب پر از مواد معدنی محلول است

یشم یک ماده معدنی است که در برخی فرهنگ ها به عنوان جواهر و زیور استفاده ‌می‌شود و بیشتر به خاطر گونه‌های سبز آن معروف است، اگرچه به طور طبیعی در رنگ‌های دیگر نیز به ویژه زرد و سفید دیده می‌‌شود. یشم می‌‌تواند به یکی از دو کانی سیلیکات مختلف اشاره داشته باشد: نفریت (سیلیکات کلسیم و منیزیم در گروه کانی‌های آمفیبول) یا جیدیت (سیلیکات سدیم و آلومی‌نیوم در گروه کانی‌های پیروکسن). این دو جواهر تا اواسط قرن بیستم از یکدیگر قابل تشخیص نبودند، زمانی که دانشمندانی که در حال مطالعه یشم بودند، دو ترکیب ‌شیمیایی  مجزا را کشف کردند.

یشم در واقع دو نوع سنگ دگرگونی است، جیدیت و نفریت، که تقریباً یکسان به نظر می‌‌رسند. دانشمندان ‌می‌توانند با استفاده از آزمایشات ‌شیمیایی  و اشعه ایکس آنها را از هم تشخیص دهند. مانند کوارتز، جیدیت و نفریت هر دو زنجیره ای از اتم‌های سیلیکون و اکسیژن هستند.

جیدیت و نفریت کانی هایی هستند که از طریق دگرگونی تشکیل ‌می‌شوند. آنها بیشتر در سنگ‌های دگرگونی مرتبط با مناطق فرورانش یافت ‌می‌شوند. فرورانش، بیشتر نهشته‌های جیدیت و نفریت را در امتداد حاشیه‌های مرزهای همگرای فعلی یا زمین‌شناسی باستانی که شامل لیتوسفر اقیانوسی است قرار می‌‌دهد.

هنگا‌می‌که یک صفحه تکتونیکی فرو ‌می‌نشیند، یا در زیر صفحه دیگری فرو می‌‌رود، سنگ‌ها و آب به داخل گوشته زمین رانده می‌‌شوند. آب فرار از امتداد شکاف‌های سنگ ها بالا ‌می‌رود. آب پر از مواد معدنی محلول است. همانطور که از میان شکاف ها جاری ‌می‌شود، یشم ازخود باقی ‌می‌گذارد و باعث مسدود شدن شکاف ها ‌می‌شود.

یشم سبز زمردی شفاف با ارزش ترین گونه، هم از نظر تاریخی و هم در بازارامروزی است. به عنوان یشم «کوتزال»، یشم سبز روشن گواتمالا مورد توجه فرهنگ‌های آمریکایی بود، و به‌عنوان یشم «شاه ماهی»، سنگ‌های سبز رنگی از برمه به سنگ موردعلاقه دانشمندان و حاکمان امپراتوری چین پس از ۱۸۰۰ تبدیل شد. برمه (میانمار) و گواتمالا منابع اصلی سنگ یشم مدرن هستند. در ناحیه موگاونگ در ناحیه میتکینا در برمه علیا، یشم لایه‌ای را در یک بستر مارپیچ سبز تیره تشکیل داد و بیش از صد سال است که استخراج و صادر می‌‌شود. کانادا بخش عمده نفریت لاپیداری مدرن را تامین ‌می‌کند.

تقریباً 70 درصد جیدیت با کیفیت گوهرهای دنیا، یکی از مواد معدنی که معمولاً به آن یشم ‌می‌گویند، از میانمار ‌می‌آید. در واقع، نیمی‌از تولید ناخالص داخلی کشور از صادرات یشم حاصل ‌می‌شود و بخش بزرگی از اقتصاد کشور را حفظ ‌می‌کند.