لاجورد چیست و چه ویژگیهایی دارد؟ - سنگ لاجورد و لازولی به معنی آبی آسمان آبی است

سنگ لاجورد همان Lapis Lazuli است که در زبان فارسی به نام لاجورد شناخته می‌شود. این سنگ یک کانی قیمتی و نیمه‌قیمتی است که به دلیل رنگ آبی عمیق و زیبای خود از زمان‌های باستان مورد توجه بوده است. نام آن از واژه لاتین "Lapis" به معنای سنگ و واژه فارسی "لاجورد" گرفته شده است. رنگ آبی این سنگ به دلیل وجود کانی لازوریت (Lazurite) در ساختار آن است و اغلب دارای رگه‌هایی از کانی‌های دیگر مانند پیریت (با رنگ طلایی) یا کلسیت (با رنگ سفید) است.

این سنگ از دوران باستان در هنر و جواهرسازی استفاده می‌شده و حتی به شکل پودر برای تهیه رنگدانه آبی اولترامارین در نقاشی‌های کلاسیک به کار می‌رفته است. لاجورد باکیفیت علاوه بر زیبایی، به دلیل کمیاب بودن و تاریخچه فرهنگی و هنری خود بسیار ارزشمند است. بنابراین، اگر به دنبال بهترین نوع لاجورد هستید، باید به رنگ آبی خالص، رگه‌های طلایی متعادل و کمبود رگه‌های سفید توجه کنید و ترجیحاً سنگ‌هایی را انتخاب کنید که از معادن معتبر بدخشان استخراج شده‌اند. نامی برگرفته از لاجورد فارسی و برگرفته از عربی رایج است. این سنگ در گذشته علاوه بر جنبه‌های شعاعی و وقاری که باعث ایجاد سنگ برای ثروتمندان می‌شد، در رنگرزی پارچه‌ها، سفال‌های چینی لعاب‌دار و منقوش، کاشی‌سازی و خواص لاجورد در مصارف درمانی و پزشکی کاربرد بیشتری داشت.

به گفته مورخ رومی باستان، پلینی، در زمان های قدیم نام "لاپیس لازولی" به عنوان "یاقوت کبود" شناخته می شد. سنگ لاجورد و لازولی به معنی آبی آسمان آبی است. لاجورد را ایرانیان باستان به این نام می گفتند که اعراب به دلیل محدودیت های زبانی به آن لاجوردی می گفتند. در زبان انگلیسی، سنگ نیمه قیمتی با رنگ آبی متمایل به بنفش به گرما، فشار، محلول‌های داغ، اسیدها و محلول‌های قلیایی نسبتاً حساس است.

بهترین نوع سنگ لاجورد معمولاً از معادن افغانستان، به ویژه از منطقه بدخشان، استخراج می‌شود. این منطقه از دوران باستان منبع اصلی لاجورد باکیفیت بوده و همچنان به عنوان یکی از معروف‌ترین منابع لاجورد دنیا شناخته می‌شود. لاجورد باکیفیت بالا دارای رنگ آبی یکدست و غلیظ است که فاقد رگه‌های کلسیت سفید بوده و در عین حال رگه‌های ظریف پیریت طلایی را نشان می‌دهد. وجود این رگه‌های طلایی به زیبایی و ارزش سنگ می‌افزاید، اما اگر مقدار پیریت زیاد باشد یا رنگ سنگ به خاکستری یا سبز متمایل شود، کیفیت آن کاهش می‌یابد.

سنگ لاجورد ترک ندارد و شکستگی آن نامنظم است و وزن مخصوص آن به هر درصد پیریت و بین 7/2 تا 9/2 متغیر است. لاجورد به صورت مات دیده می شود و درخشندگی آن شیشه ای تا مومی است. پدیده چند رنگی ندارد و رنگی است و فلورسانس آن اغلب خنثی است. سیستم کریستالی لاجورد لاجورد مکعبی و دوازده وجهی در اندازه های متغیر به شکل رگه هایی که اغلب در بستر چند سانتی متری در میان رگه های مرمر یا نامنظم در سنگ آهک یافت می شود. سنگ آبی لاجوردی بهترین رنگ و رنگ های آبی آسمان تا سبز است و ممکن است با فیروزه اشتباه باشد. ‏لاجورد یک کانی نیست و یک سنگ استعاری با فرمول شیمیایی Na, Ca₈ Al₆ Si₆ O ‎₂4 (S, SO) ₄ است. از چندین کانی مختلف مانند میکا، کلسیت (ناخالصی‌های سفید روی آن، دیوپسید، هورنبلند، اوژیت، هوئینیت و پیریت تشکیل شده است که کانی‌های اصلی آن لازوریت و سودالیت (آبی) است.