تاریخچه فرش دست بافت و قالیبافی به هزاران سال قبل بازمی‌گردد. بافتن فرش و قالی در اکثر فرهنگ‌ها و قومیت‌ها به عنوان یک هنر و صنعت مهم شناخته شده است. هنر قالیبافی در ایران به عنوان یکی از شاخه‌های مهم هنرهای دستی شناخته می‌شود. شواهد باستانی نشان می‌دهند که قالیبافی در ایران از زمان‌های باستانی وجود داشته است. در بازتاب آثار باستانی، می‌توان قالی‌های دستبافته با الگوها و نقوش زیبا را در تپه‌ها و موزه‌های باستان‌شناسی پیدا کرد. هنر قالیبافی در طول تاریخ تحت تأثیر تغییرات فرهنگی، اجتماعی و سیاسی قرار گرفته و الگوها و طرح‌های مختلفی را در خود جای داده است.

قالیبافی و بافت فرش نیز در سایر مناطق جهان تاریخچه‌ای طولانی داشته است. از آغاز تمدن‌ها، بافت فرش و قالی در مناطقی مانند آسیای مرکزی، کوزه‌ستان، ترکیه، افغانستان، هند، چین و اروپا رواج داشته است. هر منطقه به تدریج الگوها، نقوش و فنون خاص خود را در بافت فرش و قالی به کار برده است. با گذشت زمان، هنر فرش دست بافت و قالیبافی نه تنها به عنوان یک هنر زیبا و تزئینی، بلکه به عنوان یک صنعت مهم در جوامع شناخته شد. بافت فرش و قالی نه تنها یک منبع درآمد برای افراد بوده است، بلکه نماد فرهنگ و هنر یک قوم یا منطقه نیز بوده و در تبادلات فرهنگی بین اماکن مختلف نقش مهمی ایفا کرده است.

اولین قالی‌ها که به عنوان نمونه‌های بازمانده در موزه‌ها و باستانی‌شناسی‌ها مشاهده می‌شوند، به زمان بسیار دوری بازمی‌گردد و تاریخ دقیق بافت آنها قابل تأیید نیست. با این حال، تحقیقات و شواهد باستان‌شناختی نشان می‌دهند که بافت فرش و قالی از هزاران سال قبل در مناطق مختلف جهان انجام می‌شده است. به عنوان مثال، در منطقه آسیای مرکزی و ایران، قالی‌های باستانی با الگوها و طرح‌های زیبا که به دوره‌های پارتی، ساسانی، سلجوقی و ایلخانی برمی‌گردد، در تپه‌ها و موزه‌های باستان‌شناسی کشف شده است. در مناطق دیگر نیز مانند مصر، ترکیه، افغانستان و هند، فرش‌ها و قالی‌های باستانی با الگوهای خاص و متنوعی کشف شده است که نشان می‌دهد بافت فرش و قالی به طول تاریخ در این مناطق رواج داشته است.

در مورد قدیمی‌ترین قالی کشف شده تاکنون، اطلاعات دقیق و قطعی ممکن است به دلیل کمبود شواهد و محدودیت‌های مربوط به بازمانده‌ها در دسترس نباشد. با این حال، در طی سالیان طولانی تحقیقات باستان‌شناسی و هنری، نمونه‌هایی از قالی‌ها و فرش‌های باستانی کشف شده‌اند که به عنوان قدیمی‌ترین نمونه‌ها معرفی شده‌اند. یکی از مشهورترین نمونه‌ها، "قالی پازیریسی" (Pazyryk Carpet) می‌باشد. این قالی در سال 1949 در تپه‌های پازیریک در منطقه آلتای سیبریا در روسیه کشف شد. قالی پازیریسی به دوره هخامنشیان (حدود ۵۰۰ پیش از میلاد) تعلق دارد و به عنوان یکی از قدیمی‌ترین قالی‌های بازمانده شناخته می‌شود. این قالی از پشم گوسفندان بافته شده است و الگوها و طرح‌های هندسی و گل‌های باشکوه را نمایش می‌دهد.

همچنین، نمونه‌هایی از قالی‌ها و فرش‌های باستانی در مصر نیز کشف شده است. برخی از این نمونه‌ها به دوره فرعونیان (حدود ۲۰۰۰ پیش از میلاد) تعلق دارند و با استفاده از نخ‌های ابریشم و پشم بافته شده‌اند. از آنجا که بازمانده‌های قدیمی بسیار کم و ناقص هستند، تعیین قدمت دقیق قالی‌ها و فرش‌های بازمانده مشکل است. با این حال، قالی پازیریسی به عنوان یکی از قدیمی‌ترین مثال‌ها در این حوزه مطرح است.

بدون شک قالی‌ها و فرش‌های بافته شده در دوران باستان بازمانده بسیار کمتری در مقایسه با نمونه‌های بافته شده در دوران بعدی داریم. اما مطمئن است که هنر فرش دست بافت و قالیبافی یکی از قدیمی‌ترین هنرهای دستی و صنعتی است و تاریخچه‌ای طولانی و پربار دارد. در حال حاضر، هنر فرش دست بافت و قالیبافی همچنان در سراسر جهان ادامه دارد و هنرمندان و صنعتگران در این زمینه با استفاده از تکنیک‌ها و الگوهای سنتی و همچنین با ادغام نوآوری‌های مدرن، آثار زیبا و منحصربه‌فرد ایجاد می‌کنند. همچنین، تلاش‌هایی نیز برای حفظ و حمایت از این هنر اصیل و ارزشمند در جهت توسعه و ارتقای کیفیت آثار صورت می‌گیرد.