تاریخچه آمونیاک - روش های مختلفی برای تولید آمونیاک وجود دارد

تاریخچه آمونیاک به دوران باستان بازمی‌گردد، زمانی که انسان‌ها به صورت غیرمستقیم از ترکیبات حاوی آمونیاک استفاده می‌کردند، اگرچه شناخت دقیقی از ماهیت آن نداشتند. واژه "آمونیاک" از نام خدای مصری "آمون" مشتق شده است. این ماده در ابتدا به صورت طبیعی در مناطقی مانند واحه سیوا در مصر، به شکل نمک‌های آمونیوم یافت می‌شد. مصریان باستان از این نمک‌ها، که به نام "نمک‌های آمون" معروف بودند، برای فرآیندهای تمیزکاری و مصارف دارویی استفاده می‌کردند.

رومیان باستان از کلرید آمونیوم به عنوان پول و سپرده استفاده می کردند. آنها سنگ آمونیوم را از محلی به نام معبد مشتری یا لیبی جدید جمع آوری کردند. اما آمونیاک به شکل نمک آمونیاک اولین بار توسط جابر بن حیان در قرن هشتم شناخته شد. آمونیاک یکی از بزرگترین محصولات مصنوعی است که برای اولین بار توسط پریستلی در سال 1773 از حرارت دادن کلر و آمونیوم با آهک به دست آمد. بعدها، در سال 1784، برتولت تحقیقات بیشتری در مورد فرمول شیمیایی و خواص آمونیاک کشف کرد. روش های مختلفی برای تولید آمونیاک وجود دارد. به عنوان مثال در چین آمونیاک از زغال سنگ تولید می شود اما می توان گفت در اکثر کشورهای جهان گاز طبیعی به عنوان خوراک واحدهای آمونیاک در نظر گرفته می شود.

در قرون وسطی، کیمیاگران تلاش‌های زیادی برای درک ماهیت و کاربردهای آمونیاک انجام دادند. آن‌ها متوجه شدند که این ماده از حرارت دادن ترکیباتی مانند شاخ حیوانات و استخوان‌ها تولید می‌شود. این فرآیند که به "تقطیر خشک" معروف بود، منجر به تولید آمونیاک به صورت گازی می‌شد. کیمیاگران اروپایی آمونیاک را به عنوان "روح شاخ گوزن" می‌شناختند و از آن در تولید داروها و ترکیبات شیمیایی اولیه استفاده می‌کردند. تحول بزرگ در تاریخ آمونیاک در قرن هجدهم رخ داد، زمانی که شیمی‌دان معروف، جوزف پریستلی، موفق به شناسایی گاز آمونیاک شد و خواص آن را بررسی کرد. پس از او، شیمی‌دان دیگری به نام کلود لوئیس برتوله توانست این ماده را به طور کامل توصیف کرده و فرمول شیمیایی آن را تعیین کند. این کشف‌ها راه را برای استفاده صنعتی از آمونیاک هموار کرد.

در سال 1900، فریتز هابر تعادل آمونیاک را در فشار اتمسفر بررسی کرد و غلظت بسیار پایین آمونیاک (0.012٪) را در حدود 1000 درجه سانتیگراد به دست آورد . اما تعدادی از اشتباهات در فرآیند تحقیق رخ داد. به عنوان مثال، استوارد استفاده از آهن را به عنوان کاتالیزور سنتز آمونیاک که قبلاً ثبت شده بود ، به دلیل خطا در آزمایش رد کرد. اندازه گیری هابر در فشارهای جوی مختلف نشان داد که فشارهای بالاتری باید اعمال شود.

در اوایل قرن بیستم، توسعه فرآیندهای صنعتی برای تولید آمونیاک تحول عظیمی در کاربردهای آن ایجاد کرد. فرآیند هابر-بوش، که توسط فریتز هابر و کارل بوش در آلمان توسعه یافت، نقطه عطفی در تاریخ آمونیاک محسوب می‌شود. این فرآیند امکان تولید آمونیاک از نیتروژن هوا و هیدروژن تحت شرایط خاص را فراهم کرد و به عنوان یکی از مهم‌ترین دستاوردهای شیمیایی قرن بیستم شناخته می‌شود. این روش صنعتی، تولید انبوه آمونیاک را ممکن ساخت و نقش مهمی در تأمین کودهای شیمیایی و افزایش تولیدات کشاورزی ایفا کرد. امروزه آمونیاک نه تنها به عنوان یک ماده شیمیایی کلیدی در صنایع مختلف شناخته می‌شود، بلکه تاریخچه آن نیز نمادی از پیشرفت علمی و فناوری است. از کاربردهای ابتدایی در تمیزکاری و داروسازی تا توسعه فناوری‌های پیشرفته برای تولید انبوه، آمونیاک نقشی حیاتی در زندگی بشر ایفا کرده است.