آیا افغانستان قراردادهای تجاری خاصی برای تجارت با شرکای خارجی دارد؟ - بهبود دانش جامعه تجاری از سیاست ها و فرصت های تجاری و مشارکت دادن کسب و کار

توافقنامه تجارت ترانزیتی افغانستان و پاکستان (که همچنین تحت عنوان APTTA شناخته می شود) یک توافقنامه تجاری دوجانبه است که در سال 2010 توسط پاکستان و افغانستان امضا شد و خواستار تسهیل بیشتر در جابجایی کالاها بین دو کشوربوده است. ‏اعتقاد بر این بوده است که مشکلات تجاری و ترانزیتی با افغانستان حل شود و بتوان سرمایه گذاری خارجی را جذب کند. افغانستان برای دریافت عضویت در سازمان تجارت جهانی، اصلاحات داخلی را در زمینه تجارت، اقتصاد و سرمایه گذاری انجام داد. افغانستان در 29 جولای 2016 به عنوان یکصد و شصت و چهارمین عضو سازمان تجارت جهانی پس از 12 سال مذاکرات الحاق به WTO  به این سازمان ملحق شد.

افغانستان به دلیل موقعیت جغرافیایی استراتژیک خود در تقاطع آسیای مرکزی، جنوب آسیا و خاورمیانه، همواره تلاش کرده است تا با توسعه روابط تجاری با کشورهای منطقه و فرامنطقه، اقتصاد خود را تقویت کند. با این حال، پس از تحولات سیاسی اخیر، بسیاری از قراردادها و توافقات تجاری که پیش‌تر میان افغانستان و شرکای خارجی وجود داشت، با چالش‌هایی مواجه شده است. به‌رغم این وضعیت، افغانستان همچنان روابط تجاری با کشورهای همسایه مانند پاکستان، ایران، چین و کشورهای آسیای مرکزی را حفظ کرده است. در سال‌های اخیر، افغانستان قراردادهای مهمی در زمینه ترانزیت و تجارت منطقه‌ای امضا کرده است. توافقنامه چابهار با ایران و هند یکی از این موارد بود که هدف آن تسهیل تجارت افغانستان از طریق بندر چابهار و کاهش وابستگی به مسیرهای ترانزیتی پاکستان بود. علاوه بر این، افغانستان بخشی از پروژه‌های بزرگ منطقه‌ای مانند کاسا-1000 (انتقال انرژی از آسیای مرکزی به جنوب آسیا) و تاپی (خط لوله گاز ترکمنستان-افغانستان-پاکستان-هند) بوده است که این پروژه‌ها پتانسیل توسعه تجارت و زیرساخت‌ها را دارند، هرچند که اجرایشان با کندی پیش می‌رود.

در سال 2019، کشورهای عمده شریک تجاری افغانستان برای صادرات هند، پاکستان، چین، ترکیه و امارات متحده عربی و برای واردات ایران، جمهوری اسلامی، چین، پاکستان، ایالات متحده آمریکا و ترکمنستان بودند. پروژه تسهیل تجارت و الحاق برای افغانستان (TAFA) با بهبود شرایط تجارت و ترانزیت بین المللی باعث رشد اقتصادی، تجارت و سرمایه گذاری می شود. این پروژه به دولت افغانستان و بخش خصوصی کمک می کند تا از پیوندهای تجاری منطقه ای و جهانی سرمایه گذاری کنند و تجارت را از طریق کمک در آزادسازی سیاستگذاری تجارت، اصلاحات گمرکی و تسهیل تجارت تقویت کند. ‏

فعالیت های مثبت اقتصادی افغانستان

• کمک به دولت افغانستان برای الحاق سازمان تجارت جهانی (WTO)اقدام مثبت و تاثیرگذاری در منطقه بوده است.
• توسعه ظرفیت دولت افغانستان برای مذاکره و تطبیق موافقتنامه های تجاری، مانند موافقتنامه تجارت ترانزیتی افغانستان و پاکستان و موافقتنامه تجارت آزاد با منطقه جنوب آسیا.
• اصلاح قوانین و طرزالعمل های گمرکی، جمع آوری عواید، مدیریت اطلاعات، بودجه، ساختار سازمانی و پالیسی منابع انسانی در اداره گمرکات افغانستان.
• کاهش زمان و هزینه ترخیص گمرکی، حمل و نقل، ترانس بار و سایر عملیات گذرگاه های مرزی برای صادرات و واردات، و همچنین کاهش فرصت های فساد.
• بهبود ظرفیت دولت افغانستان برای جمع آوری و تجزیه و تحلیل داده های مربوط به تجارت
• بهبود فرصت های صادراتی از طریق توسعه و اتخاذ استانداردهای بین المللی و کنترل کیفیت برای محصولات صادراتی افغانستان.
• بهبود دانش جامعه تجاری از سیاست ها و فرصت های تجاری و مشارکت دادن کسب و کارها در توسعه سیاست های تجاری.
• تسهیل در ایجاد پرداخت الکترونیکی برای بدهی های گمرکی برای تسهیل تجارت با افغانستان افزایش یافته که به نوبه خود باعث ایجاد درآمد خواهد شد.

در زمینه تجارت دوجانبه، افغانستان همچنان محصولات کشاورزی مانند میوه‌های خشک، زعفران و سنگ‌های قیمتی را به کشورهای همسایه و برخی بازارهای جهانی صادر می‌کند. چین به عنوان یکی از شرکای اصلی تجاری، علاقه زیادی به منابع معدنی افغانستان نشان داده و قراردادهایی برای استخراج این منابع، از جمله مس در معدن عینک، امضا کرده است. پاکستان نیز یکی از بزرگترین شرکای تجاری افغانستان بوده و دو کشور در زمینه تبادل کالاها و ترانزیت نقش مهمی ایفا می‌کنند، اگرچه تنش‌های سیاسی گاه این روابط را تحت تأثیر قرار داده است. به طور کلی، افغانستان تلاش دارد تا از پتانسیل جغرافیایی و منابع طبیعی خود برای گسترش روابط تجاری استفاده کند. اما تحقق این هدف به بهبود امنیت، ثبات سیاسی و توسعه زیرساخت‌های اقتصادی و حمل‌ونقل وابسته است. در صورتی که این موانع برطرف شوند، افغانستان می‌تواند به یک پل تجاری مهم در منطقه تبدیل شود.