هماتیت یک نوع سنگ قیمتی است که از گروه اکسیدهای آهن تشکیل شده است. نام هماتیت از کلمه یونانی "haima" به معنی خون گرفته شده است، به دلیل رنگ قرمز برخی از نمونه‌های هماتیت که به خون اشاره می‌کند. هماتیت دارای ساختار بلوری است و معمولاً در رنگ‌های قرمز، قهوه‌ای و خاکستری یافت می‌شود. از نظر شیمیایی، هماتیت اکسید آهن (Fe2O3) است. این ماده از نظر معدنی در سنگ‌های رسوبی، کانه‌های آهن و سنگ‌های آتشفشانی یافت می‌شود. هماتیت در صنعت به عنوان منبع اصلی آهن برای تولید فولاد استفاده می‌شود و به دلیل خواص مغناطیسی قوی خود، نقش مهمی در ساخت قطعات الکترومغناطیسی ایفا می‌کند.

لیمونیت و مگنتیت نیز دو نوع دیگر از منابع کانی آهن هستند که مورد استخراج قرار می‌گیرند. لیمونیت از گروه هماتیت به دست می‌آید و معمولاً در معادن رسوبی یافت می‌شود. مگنتیت نیز از گروه اکسیدهای آهن است و ماده اصلی آهن در آن مگنتیت (Fe3O4) است. این منبع کانی نیز در سنگ‌های رسوبی و کانه‌های آهن وجود دارد. هماتیت معمولاً از روی رسوبات آبی تشکیل می‌شود. در طول زمان، ذرات آهنی که حاوی آهن از سنگ‌ها، خاک و مواد دیگر در حاشیه‌های رودخانه‌ها و دریاچه‌ها بوده‌اند، به طور تدریجی با فرایندهای شیمیایی و فیزیکی تحت فشار و دما تجمع می‌یابند. این تجمع ذرات به شکل رسوبات آهنی صاف یا به صورت لایه‌های غلیظ که شامل هماتیت است، می‌شود. این رسوبات در طول زمان به سنگ هماتیت تبدیل می‌شوند.

هماتیت همچنین می‌تواند در عملیات متابولیکی برخی از موجودات زنده تشکیل شود. برای مثال، در برخی از محیط‌های آبی، موجوداتی مانند باکتری‌ها و گیاهان آبزی می‌توانند اکسیژن محیط را کاهش دهند و آهن را از فرم‌های محلول آن استخراج کنند. این فرایند باعث تشکیل رسوبات هماتیت در محیط زیست می‌شود. از آنجا که هماتیت یکی از اکسیدهای آهن است، فرایندهای اکسیداسیون و تحلیل شیمیایی آهن می‌تواند نقشی داشته باشد. همچنین، عواملی مانند دما، فشار، زمان و محیط شیمیایی نیز بر روی تشکیل هماتیت تأثیر دارند.

به برخی نشانه‌ها و علائم در طبیعت می‌توان اشاره کرد که ممکن است نشان دهنده وجود کانی هماتیت باشند. البته، تشخیص دقیق وجود هماتیت نیاز به بررسی علمی و تحلیل دقیق توسط متخصصان معدنی دارد. هماتیت به صورت معمول دارای رنگ قرمز، قهوه‌ای و گاهی خاکستری است. بنابراین، وجود رنگ‌های مشابه در سنگ‌ها و خاک‌های محیط، می‌تواند نشانه‌ای از وجود هماتیت باشد. هماتیت دارای محتوای آهن بالا است. بنابراین، در صورتی که در نزدیکی یک معدن هماتیت، خاک، آب یا سنگ‌های دیگر به طور ناگهانی رنگ قهوه‌ای یا قرمز شوند، این می‌تواند نشانه‌ای از حضور آهن و هماتیت باشد.

هماتیت دارای خواص مغناطیسی است. اگر سنگی در طبیعت با قوت مغناطیسی قابل توجهی همراه باشد، این می‌تواند نشان دهنده حضور هماتیت باشد. هماتیت به عنوان یک سنگ رسوبی شکل می‌گیرد، بنابراین حضور سنگ‌های رسوبی قرمز یا قهوه‌ای در رودخانه‌ها و مناطق رسوبی می‌تواند نشانه‌ای از وجود هماتیت باشد. تشخیص دقیق وجود هماتیت نیازمند بررسی‌های علمی و آزمایشگاهی است و برای اطمینان حاصل کردن بهتر، مراجعه به متخصصان معدنی و زمین‌شناسی توصیه می‌شود.

هماتیت در جواهرسازی نیز استفاده می‌شود و به دلیل رنگ زیبا و شفافیت، به‌عنوان سنگ قیمتی مورد توجه قرار می‌گیرد. اما باید توجه داشت که همه نمونه‌های هماتیت قابلیت تبدیل به جواهر ندارند و تنوع زیادی در کیفیت و ارزش آنها وجود دارد. مهمترین منبع کانی برای استخراج آهن، هماتیت است. هماتیت منبع اصلی آهن برای تولید فولاد است و در سنگ‌های رسوبی و کانه‌های آهن یافت می‌شود. برخی از معدن‌های هماتیت مهم شامل معادن در کشورهای مختلف مانند استرالیا، برزیل، هند، چین، روسیه و آمریکا هستند.