تاجران روس
روسیه به عنوان یکی از قدرتهای بزرگ اقتصادی جهان، نقش مهمی در تجارت بینالمللی ایفا میکند و روابط تجاری آن با کشورهای خاورمیانه و غرب آسیا در سالهای اخیر به طور قابل توجهی گسترش یافته است. سیستم بانکی و پولی روسیه تحت نظارت بانک مرکزی روسیه قرار دارد که مسئول سیاستهای مالی و تنظیم تورم و نرخ بهره است. روبل واحد پول رسمی این کشور است و نظام بانکی روسیه ترکیبی از بانکهای دولتی و خصوصی را شامل میشود، با این حال تحریمهای بینالمللی که بهویژه از سال ۲۰۱۴ و به دنبال جنگ اوکراین در سال ۲۰۲۲ شدت گرفتند، محدودیتهایی را در تعاملات بانکی روسیه با کشورهای غربی ایجاد کردهاند. در واکنش به این تحریمها، روسیه به دنبال تقویت روابط اقتصادی و تجاری خود با کشورهای غیرغربی از جمله کشورهای خاورمیانه و آسیا بوده است.
روابط تجاری بین روسیه و کشورهای خاورمیانه و غرب آسیا عمدتاً بر پایه منابع انرژی، همکاریهای نظامی و کشاورزی استوار است. روسیه یکی از بزرگترین صادرکنندگان نفت و گاز طبیعی در جهان است و بسیاری از کشورهای خاورمیانه از جمله ترکیه و ایران به شدت به واردات انرژی از روسیه وابسته هستند. همچنین، روسیه از این کشورها محصولات کشاورزی مانند میوهها، سبزیجات و کالاهای صنعتی وارد میکند. علاوه بر این، روسیه به عنوان یکی از تأمینکنندگان اصلی تجهیزات نظامی به کشورهایی مانند ایران، سوریه و مصر، پیوندهای اقتصادی و استراتژیک خود را در منطقه تقویت کرده است. این تعاملات علاوه بر افزایش همکاریهای تجاری، به تقویت روابط سیاسی و امنیتی نیز منجر شده است.
تحریمهای اقتصادی غرب علیه روسیه باعث شده تا این کشور به سمت تقویت روابط تجاری با کشورهای خاورمیانه و غرب آسیا گرایش پیدا کند. در این راستا، روسیه به دنبال ایجاد توافقات تجاری و قراردادهای انرژی با کشورهایی همچون عربستان سعودی، امارات و قطر بوده است. یکی از مهمترین جنبههای این همکاریها، کاهش وابستگی به دلار آمریکا در مبادلات تجاری است. در عوض، تلاشهایی برای استفاده از ارزهای محلی یا سیستمهای پرداخت جایگزین مانند SPFS (سیستم پیامرسانی مالی روسیه که به عنوان جایگزینی برای سوئیفت توسعه یافته) صورت گرفته است. این امر به ویژه برای کشورهایی مانند ایران که خود تحت تحریمهای شدید قرار دارد، بسیار حائز اهمیت است و زمینهساز همکاریهای بیشتر بین تهران و مسکو در زمینههای مالی و تجاری شده است.
در زمینه واردات و صادرات، روسیه نقش قابل توجهی به عنوان صادرکننده مواد غذایی به کشورهای خاورمیانه ایفا میکند. پس از اعمال محدودیتهای وارداتی خود بر کالاهای غذایی غربی، روسیه بخش کشاورزی خود را تقویت کرده و به یکی از تأمینکنندگان اصلی گندم برای کشورهایی مانند مصر و ترکیه تبدیل شده است. همچنین صادرات کودهای شیمیایی، ماشینآلات صنعتی و فولاد روسیه در بازارهای غرب آسیا مورد تقاضا قرار گرفته است. در نتیجه تحولات ژئوپلیتیکی، تعاملات تجاری و سرمایهگذاری بین روسیه و کشورهای منطقه بیش از پیش گسترش یافته است، زیرا هر دو طرف به دنبال جایگزینی برای بازارها و سیستمهای مالی تحت سلطه غرب هستند.
به طور کلی، این روابط تجاری و اقتصادی برای هر دو طرف اهمیت فراوانی دارد؛ چرا که از یک سو به روسیه امکان دسترسی به بازارهای جدید و کاهش اثرات تحریمهای غرب را میدهد و از سوی دیگر، کشورهای خاورمیانه به منابع حیاتی مانند انرژی و تجهیزات نظامی دسترسی پیدا میکنند. این همکاریها به احتمال زیاد در زمینههایی مانند توسعه زیرساختها، اکتشافات انرژی و نوآوریهای دیجیتال نیز گسترش خواهد یافت.